www.armagedonuczas.fora.pl

Tadeo

Synkretyzm religijny
Gdy zaczniemy postrzegać religię nie jako zestaw wierzeń, bo te zmieniają się w historii człowieka dość często, ale jako proces akceptowania przez organizm ludzki światopoglądu - historycznie konstruowanego przez pokolenia systemu znaczeniowego, wówczas dostrzeżemy, iż koncepcja prywatnej religii istniała od zarania dziejów człowieka.

Paradoksalnie największe nasilenie "prywatyzacji" religii miało miejsce w okresie przyłączania nowych nacji w krąg kultury chrześcijańskiej (czyli prawie całe średniowiecze). Czy przejmowanie pogańskich zwyczajów i świąt nie było formą prywatyzacji, tylko w skali całych narodowości? Czy Kościół - w myśl definicji katolickich - nie uległ wówczas czasowej sekularyzacji czy Synkretyzmu ? Chociaż, z drugiej strony, dzięki temu mamy kilka dodatkowych świąt, czy choinkę na Boże Narodzenia.

Synkretyzm religijny – łączenie ze sobą różnych tradycji religijnych wielu narodów i wyznań, powodujące zderzenia odmiennych poglądów, a także ich przemieszanie.

Chrześcijaństwo

Również chrześcijaństwo nie uchroniło się przed synkretyzmem religijnym. Wiele ważnych świąt obchodzonych jest w takich samych ramach czasowych jak święta o podobnym charakterze z wierzeń przedchrześcijańskich:

Święto Zmarłych, występujące w chrześcijaństwie jako Wszystkich Świętych i Zaduszki, obchodzone było w wielu religiach przedchrześcijańskich w podobnym lub tym samym czasie (Samhain, Dziady). Ponadto niektóre praktyki związane z "życiem pozagrobowym" mają pochodzenie przedchrześcijańskie, np. ogień miał uniemożliwić wyjście "w świat" upiorom, a oświetlić drogę w Zaświaty duchom – stąd wzięła się tradycja palenia na grobach zniczy;
Wielkanoc obchodzona jest w okolicach nadejścia wiosny, o tej samej porze świętowano w wielu kultach i religiach – powodem świętowania był koniec zimy i odradzanie się przyrody do życia. W kontekście Wielkanocy występuje też liczna symbolika zaczerpnięta z wierzeń przedchrześcijańskich: jajko jako symbol życia (ozdobionymi jajkami – patrz: pisanka – obdarowywano się na wschodzie), nieodłączny symbol Wielkanocy – zając – odgrywał rolę w "pogańskich" wierzeniach m.in. jako symbol płodności;
Boże Narodzenie obchodzi się 25 grudnia, a więc niedługo po przesileniu zimowym. O tej porze świętowano w wielu kultach i religiach (patrz: Saturnalia, Mitraizm, Święto Godowe, spekuluje się nawet o prehistorycznym rodowodzie tego święta). Ponadto wiele zwyczajów bożonarodzeniowych ma pochodzenie "pogańskie": strojenie choinki, jemioła. Bohdan Baranowski w książce "W kręgu upiorów i wilkołaków" spekuluje też na temat wigilijnej tradycji rezerwowania talerza jedzenia dla niespodziewanego gościa – może to być pozostałość po wierze w domowe "duszki", które według dawnych wierzeń miały mieszkać w każdym gospodarstwie: mogły one pomagać gospodarzom lub płatać im figle, toteż starano się je zwykle ugłaskać, zostawiając gdzieś w kącie trochę żywności;
Kult Matki Boskiej jest prawdopodobnie wzorowany na kultach "Bogini Matki" występujących w wielu innych religiach. Dogmat o Bożym macierzyństwie Maryi uchwalono na Soborze Efeskim – Efez był jednym z największych ośrodków kultu Bogini Matki. Ponadto wyobrażenia Maryi często nawiązują do wyobrażeń egipskiej bogini-matki Izydy – do tego stopnia, że oryginalny posąg Izydy Karmiącej można było oglądać aż do XVI wieku w bocznej nawie paryskiego kościoła Saint Germain des Pres.
Różaniec został przejęty przez chrześcijan od wyznawców religii Wschodu. W hinduizmie i buddyzmie występuje mala, przedmiot tożsamy chrześcijańskiemu różańcowi. Prawdopodobnie gdy rzymscy odkrywcy przybyli do Indii i zetknęli się z malą, zapamiętali określenie "jap mala" zamiast "japa mala". Jap w sanskrycie oznacza różę i tym sposobem mala trafiła do Imperium rzymskiego jako rosarium, a w języku angielskim i polskim przyjęto przekład tego słowa jako odpowiednio rosary i różaniec.

Islam

Kult czarnego kamienia występował już w czasach przedislamskich.
Współcześni muzułmanie pielgrzymkują do Kaaby, która już przed Mahometem była głównym ośrodkiem kultu na Półwyspie Arabskim.
Islam zaadaptował również wiarę w dżinny – pozostałość mitologicznych wyobrażeń z przedmuzułmańskiej Arabii.

Judaizm

Judaizm wywarł wpływ na chrześcijaństwo i islam, toteż synkretyzm judaizmu rzutuje również na te religie. Wiele elementów judaizmu wywodzi się z zaratusztrianizmu:

Wędrówka duszy po śmierci do nieba lub piekła;
Nadejście mesjasza;
Sąd Ostateczny;
Określenie koszerności (regulowanie takich spraw życia codziennego jak ubiór, jedzenie, seks).
W zaratusztrianizmie szczególnym obiektem kultu darzy się ogień, a w judaizmie ogień wielokrotnie pojawia się w kontekście Boga lub boskości, m.in. uosabianie Boga ze światłością, ukazywanie go pod postacią płonącego krzewu etc;

Ponadto w starożytnym Egipcie podjęto próbę wprowadzenia monoteistycznego kultu Atona w miejsce starych bogów. Niektórzy dopatrują się tu źródła żydowskiego monoteizmu. Judaizm przejął też elementy wierzeń Sumerów:

Potop, budowa statku przez garstkę ostrzeżonych ludzi, z których na nowo odradza się życie na Ziemi, oraz wypuszczanie ze statku ptaka, w celu sprawdzenia, czy w pobliżu jest suchy ląd;
Wąż jako symbol podstępu i zła (w mitologii Sumerów wąż ukradł człowiekowi ziele dające nieśmiertelność – patrz: Epos o Gilgameszu).